- Bank liczy zdolność według Rekomendacji S KNF i własnych modeli ryzyka: horyzont kalkulacyjny do 25 lat, bufor stopy, DSTI i minimalne koszty utrzymania.
- Cel zasad: ochrona kredytobiorcy przed nadmiernym zadłużeniem i stabilność banku przy zmianach stóp.
- Historia w BIK, stabilność wpływów i niskie limity rewolwingowe zwiększają szanse na wyższą kwotę i lepszą cenę.
- Dla Ciebie: im niższy DSTI i dłuższa, czysta dokumentacja, tym wyższa zdolność oraz mniej pytań analityka.
- Co zrobić dziś: ujednolić wpływy na jedno konto, przygotować PIT/JPK/KPiR, zebrać wyciągi 6–12 m-cy, obniżyć limity kart/KKO.
Bank wylicza zdolność kredytową, stosując zasady Rekomendacji S KNF i własny model ryzyka: ogranicza kalkulację do 25 lat, stresuje ratę buforem stopy oraz bada udział kosztów długu w dochodzie (DSTI) i minimalne koszty utrzymania. Te mechanizmy istnieją, aby chronić Twój budżet i stabilność banku. Chcesz ocenić, o ile wzrośnie Twoja zdolność po obniżeniu limitów kart o 50% i zebraniu 12 wyciągów z konta?
Jak bank liczy zdolność kredytową w Polsce według Rekomendacji S i własnych modeli ryzyka?
Reguła: okres kalkulacyjny do 25 lat, rata liczona z buforem stopy, kontrola DSTI i kosztów utrzymania.
Dlaczego? KNF wprowadziła te zasady, aby chronić kredytobiorców przed nadmiernym zadłużeniem, a banki przed ryzykiem niewypłacalności. Horyzont 25 lat i bufor stopy działają jak poduszki bezpieczeństwa systemu finansowego. Bank łączy ramy KNF i własny model PD/LGD: dochód netto pomniejsza o podatki, składki i minimalne koszty gospodarstwa, następnie dodaje obciążenia długiem i wylicza DSTI. Im niższy DSTI i stabilniejszy dochód, tym wyższa zdolność przy tej samej cenie ryzyka.
DSTI = (rata stresowana + inne raty + obciążenie limitów)/dochód netto. 3–5% limitów kart/KKO to praktyka banków w szacowaniu miesięcznego obciążenia rewolwingowego; do obciążeń dolicz też alimenty i płatności stałe.
Jakie źródła dochodu są akceptowane i jak je udokumentować przy umowie o pracę, B2B, działalności, zleceniu i świadczeniach?
Zasada: bank akceptuje dochody stałe i udokumentowane wpływami oraz dokumentami podatkowymi.
Umowa o pracę: zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, paski płacowe, wyciągi z konta z 6–12 m-cy. B2B/JDG: PIT roczny, KPiR/ewidencja ryczałtu, JPK, wyciągi firmowe i osobiste, potwierdzenia ZUS/US. Zlecenie/dzieło: stabilne wpływy z min. 6–12 m-cy. Świadczenia: emerytura/renta dokumentowane decyzją i przelewami; 800+ zwykle wpływa na koszyki, nie zawsze do dochodu – według polityki banku. Zagranica: umowa, rozliczenia podatkowe, wyciągi, ewentualne tłumaczenia.
| Źródło | Historia wpływów | Dokumenty |
|---|---|---|
| UoP | 6–12 m-cy | Zaświadczenie, paski, wyciągi, PIT |
| B2B/JDG | 6–12 m-cy | PIT, KPiR/ewidencja, JPK, ZUS/US, wyciągi |
| Zlecenie/dzieło | 6–12 m-cy | Umowa, potwierdzenia wpływów, wyciągi |
Jak bank przelicza koszty życia i zobowiązania oraz jaki wpływ mają limity DSTI i test warunków skrajnych stóp procentowych?
Reguła: bank stosuje koszyki minimalnych kosztów gospodarstwa i stresuje ratę buforem stopy, a wynik bada przez DSTI.
Koszyki kosztów nie powinny być niższe niż przyjęte minimum dla składu gospodarstwa. Do obciążeń wlicza się raty, limity kart/KKO (zwykle 3–5% limitu miesięcznie – praktyka banków), alimenty, czynsze i abonamenty. Przykład: dochód netto 9 000 zł, koszty 3 000 zł, rata bazowa 2 600 zł. Po stresie stopy rata referencyjna rośnie, np. do 3 400 zł, co przy tych samych kosztach daje DSTI około 38%. Bank preferuje profile z niższym DSTI i stabilnym dochodem, zwłaszcza przy czystym BIK.
Oblicz swoje DSTI w 60 sekund – symulacja tekstowa
- Dochód netto (A): ______ zł
- Inne raty (B): ______ zł
- Limity kart/KKO: ______ zł × 0,05 = (C) ______ zł
- Rata nowego kredytu po stresie (dodaj ~30% do kalkulatora online) (D): ______ zł
Wzór: DSTI = (B + C + D) / A × 100%
< 40% – Strefa Bezpieczna, 40–50% – Strefa Warunkowa, > 50% – Strefa Ryzyka.
Jak historia w BIK i zachowania płatnicze wpływają na scoring oraz maksymalną kwotę kredytu?
Reguła: terminowe spłaty i niewielka liczba zapytań podnoszą scoring; opóźnienia i wysokie wykorzystanie limitów go obniżają.
Ocena opiera się na terminowości, czasie trwania historii i dynamice zapytań. Opóźnienia >30 dni obniżają wynik, a >60 dni po spełnieniu warunków informacyjnych mogą być przetwarzane do 5 lat po spłacie. Higiena zapytań oznacza wnioski sekwencyjne, nie równoległe, oraz umiarkowane wykorzystanie kart (np. 20–30%). Pozytywna, długa historia spłat podnosi wiarygodność i często poprawia warunki cenowe.
Jak współkredytobiorca, rozdzielność majątkowa i liczba osób na utrzymaniu zmieniają wynik zdolności?
Zasada: dodatkowy dochód współkredytobiorcy pomaga, lecz jego koszty i długi wchodzą do DSTI.
Współkredytobiorca podnosi bazę dochodową, ale zwiększa koszyki i obciążenia. Rozdzielność majątkowa ułatwia czasem dokumentowanie dochodów, nie zmienia jednak solidarnej odpowiedzialności. Liczba osób na utrzymaniu powiększa koszty stałe i obniża zdolność. Zobacz krótkie case studies:
Jakie dokumenty realnie podnoszą wiarygodność i wynik zdolności kredytowej, w tym PIT, KPiR, JPK, zaświadczenia i wyciągi bankowe?
Reguła: im dłuższa, czystsza i spójna dokumentacja wpływów oraz podatków, tym lepsza ocena ryzyka i wyższa zdolność.
PIT potwierdza źródło i opodatkowanie. KPiR/ewidencja ryczałtu i JPK pokazują powtarzalność przychodów i sezonowość. Zaświadczenie o zatrudnieniu potwierdza ciągłość na UoP. Wyciągi 6–12 m-cy są twardym dowodem wpływów i higieny płatniczej. Umowa najmu z przelewami i rozliczeniem podatkowym stabilizuje dochód dodatkowy. Dodaj oświadczenie o kosztach stałych, aby bank zweryfikował koszyki rzetelnie, nie „z minimum”.
Perspektywa analityka: analityk kredytowy szuka w dokumentach przewidywalności i stabilności; im bardziej Twoja historia finansowa jest uporządkowana i „nudna”, tym niższe ryzyko dla banku i wyższa wiarygodność profilu.
Jak bank traktuje dochody zmienne, premie i najem oraz jak je skutecznie udowodnić w dokumentach?
Zasada: dochody zmienne są uśredniane i często dyskontowane, a najem akceptowany przy stałych przelewach i rozliczeniu podatkowym.
Premie/bonusy bank liczy po uśrednieniu z 3–12 m-cy i dyskoncie stabilności. Nadgodziny/prowizje przy dużej zmienności otrzymują niższą uznawalność. Najem bywa liczony w szerokim zakresie, gdy umowa jest ważna, czynsz wpływa regularnie, a przychód jest rozliczany podatkowo. Poniżej syntetyczna mapa praktyk dokumentowych.
| Rodzaj dochodu | Okres uśredniania | Uznawalność (zakres rynkowy) | Dokumenty minimum |
|---|---|---|---|
| Premia/bonus | 3–12 m-cy | ok. 70–90% średniej | Polityka premiowa/umowa, wyciągi |
| Nadgodziny/prowizje | 6–12 m-cy | ok. 60–80% | Paski płacowe, wyciągi |
| Najem | 6–12 m-cy | ok. 70–100% | Umowa, przelewy, PIT/ryczałt |
Jak zoptymalizować profil przed wnioskiem, czyli które zobowiązania spłacić, jakie limity obniżyć i jakie wpływy zwiększyć?
Reguła: zmniejsz koszty długu rewolwingowego, ujednolić wpływy i ogranicz zapytania – to szybkie punkty do zdolności.
Zacznij od kart/KKO: limit 10 000 zł liczony jako 3–5% to 300–500 zł miesięcznego obciążenia w DSTI (praktyka banków). Obniż limity do realnego użycia, zamknij produkty nieaktywne. Uporządkuj wpływy: przelewaj wynagrodzenie i dochody z JDG na jedno konto, aby historia była czytelna. Zachowaj ciągłość zatrudnienia, unikaj przerw między umowami. Jeśli jesteś B2B, przygotuj JPK 6–12 m-cy i rozdziel wydatki prywatne od firmowych.
- Obniż limity kart/KKO o ≥50% co najmniej 60 dni przed wnioskiem.
- Przygotuj wyciągi 6–12 m-cy z konta głównego i firmowego.
- Celuj w DSTI ≤ 40–45% w domowych symulacjach.
Jak specyfika produktu i parametr LTV wpływają na zdolność oraz listę wymaganych dokumentów w kredycie hipotecznym, konsolidacyjnym i budowlanym?
Zasada: im wyższy LTV i bardziej złożony produkt, tym szerszy pakiet dokumentów i bardziej konserwatywna ocena dochodu.
Hipoteczny: przy wysokim LTV spodziewaj się pełnych wyciągów 12 m-cy, operatu, a dla JDG dodatkowych JPK. Konsolidacyjny: liczy się redukcja łącznych rat i zamknięcie limitów; przygotuj umowy, harmonogramy i zaświadczenia o saldach. Budowlany: transze, kosztorys, harmonogram, PnB i projekt; bank weryfikuje postęp prac i wkład własny. Gdy LTV rośnie, modele ryzyka podnoszą wagę stabilności i dokumentów, co wpływa na kwotę i tempo decyzji.
- Hipoteczny: PIT/JPK/KPiR, zaświadczenie o dochodach, wyciągi 12 m-cy, operat, KW.
- Konsolidacyjny: umowy, harmonogramy, salda, potwierdzenia zamknięcia limitów.
- Budowlany: kosztorys, harmonogram transz, PnB, projekt, protokoły postępu.
Mity i fakty o zdolności kredytowej – co jest prawdą?
| Mit | Fakt |
|---|---|
| „Zamknij kartę tuż przed wnioskiem, to wystarczy.” | Bank patrzy 6–12 m-cy wstecz. Systematyczne obniżanie limitów przez 3–6 m-cy działa lepiej niż nagłe zamknięcie. |
| „Dochód z dzieła/zlecenia się nie liczy.” | Liczy się, gdy jest regularny i udokumentowany. Kluczem jest powtarzalność wpływów i dokumenty. |
| „Czysty BIK bez historii jest najlepszy.” | Brak historii = niewiadoma. Pozytywna, krótka historia na małym produkcie buduje wiarygodność. |
✔️ Twoja checklista przed wnioskiem
- Policz własny DSTI: (rata stres + inne raty + 3–5% limitów)/dochód netto.
- Obniż limity kart/KKO o ≥50%, zamknij nieużywane produkty.
- Ujednolić wpływy i zbierz wyciągi 6–12 m-cy, przygotuj PIT/JPK/KPiR.
- Uporządkuj BIK: wnioski składaj sekwencyjnie, pilnuj terminowości, unikaj opóźnień >30 dni.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
To wymóg nadzorczy KNF. Celem jest bezpieczeństwo raty i odporność budżetu przy zmianach stóp.
Celuj w poniżej 40%. Część banków akceptuje poziomy zbliżone do 50% w zależności od profilu ryzyka.
Tak, jeśli jest regularna i udokumentowana; zwykle po uśrednieniu z 3–12 m-cy i dyskoncie stabilności.
Obniż limity na kartach/KKO, ujednolić wpływy, zamknij zbędne produkty i unikaj serii zapytań.
Ułatwia dokumentowanie dochodów, lecz o zdolności decyduje relacja dochodów do długów całej aplikacji.
PIT za ostatni rok, KPiR/ewidencja, JPK 6–12 m-cy, wyciągi firmowe i osobiste, potwierdzenia ZUS/US.
Zwykle 70–90% udokumentowanego dochodu, gdy wpływy są regularne i rozliczone podatkowo.
Źródła
- KNF – Rekomendacja S (nowelizacja 06/2023, PDF)
- NBP – Podstawowe stopy procentowe (aktualizowane)
- BIK – Ocena punktowa i czynniki
- BIK – Przetwarzanie danych po opóźnieniach
- GUS – Budżety gospodarstw domowych 2024 (Informacja sygnalna, 05/2025)
Autor: Jacek Grudniewski
Ekspert ds. produktów finansowych i pasjonat rynku nieruchomości
Data aktualizacji artykułu: 27 września 2025 r.
Kontakt przez LinkedIn:
https://www.linkedin.com/in/jacekgrudniewski/
Ten artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi profesjonalnej porady finansowej ani prawnej. Prezentowane treści mogą nie wyczerpywać tematu w pełni i nie uwzględniać Twojej indywidualnej sytuacji. Zawsze konsultuj swoje decyzje z licencjonowanym specjalistą, który dostosuje poradę do Twoich potrzeb. Artykuł może zawierać linki partnerskie, z których autor otrzymuje wynagrodzenie bez dodatkowych kosztów dla Ciebie. Pamiętaj, że ostateczne decyzje podejmujesz na własną odpowiedzialność.
