- Stopa referencyjna NBP to minimalne oprocentowanie operacji otwartego rynku; wyznacza bazę ceny pieniądza w Polsce.
- Od 09/10/2025 r. stopa referencyjna wynosi 4,50%; pasmo: depozytowa 4,00%, lombardowa 5,00%.
- WIRON 1M Stopa Składana: 4,20809% na 08/10/2025 r.; WIBOR 3M około 4,68% na 09/10/2025 r.
- Dla Ciebie: niższa stopa bazowa zwykle obniża wskaźniki rynkowe i raty kredytów zmiennych; jednocześnie ogranicza stawki depozytów.
- Co zrobić dziś: sprawdź dzień aktualizacji wskaźnika w umowie (1M/3M/6M) i policz ratę w scenariuszach ±0,50 p.p.
Stopa referencyjna NBP to podstawowa stopa procentowa banku centralnego, która określa minimalne oprocentowanie operacji otwartego rynku i stanowi bazę dla kosztu pieniądza w gospodarce. Od 09/10/2025 r. wynosi 4,50%. To od niej zaczyna się łańcuch: krótkoterminowe stopy rynku → wskaźniki (WIBOR/WIRON) → oferta banków dla Ciebie.
Czym jest stopa referencyjna NBP i jaką pełni funkcję w gospodarce?
Stopa referencyjna to minimalne oprocentowanie operacji otwartego rynku prowadzonych przez NBP. Oddziałuje na koszt finansowania banków i pośrednio na oprocentowanie depozytów oraz kredytów. Wyobraź sobie, że stopa NBP to kurek głównego wodociągu systemu finansowego: gdy NBP „odkręca” (obniża stopę), pieniądz jest tańszy i szerzej dostępny; gdy „przykręca” (podnosi stopę), koszt rośnie, a przepływ słabnie. W praktyce Twoja rata przy stopie zmiennej zależy od wskaźnika rynkowego (WIBOR/WIRON), który podąża kierunkowo za decyzjami RPP.
Historyczna perspektywa stopy referencyjnej – skąd przyszliśmy i dokąd możemy zmierzać?
Ostatnie lata to droga od cięcia stóp po pandemicznym szoku, przez szybkie podwyżki w reakcji na wysoką inflację, aż do obecnej fazy łagodniejszej polityki. Timeline 2022–2023: 08/09/2022 r.–06/09/2023 r. 6,75% → 07/09/2023 r. 6,00% → 05/10/2023 r. 5,75%. Dzisiejsze 4,50% to element dłuższego cyklu.
Stopa referencyjna NBP na tle świata – jak Polska wypada wobec EBC i Fed?
| Instytucja | Miara | Poziom | Data |
|---|---|---|---|
| NBP (Polska) | Stopa referencyjna | 4,50% | od 09/10/2025 r. |
| EBC (strefa euro) | Stopa depozytowa | 2,00% | 09/10/2025 r. |
| Fed (USA) | Docelowy przedział fed funds | 4,00–4,25% | 09/10/2025 r. |
Wynik porównania przekłada się na wycenę depozytów i kredytów: wyższa stopa bazowa w Polsce wspiera oprocentowanie złotowych depozytów krótkoterminowych, ale jednocześnie podnosi koszt kredytu ze zmienną stopą.
Jak Rada Polityki Pieniężnej ustala stopę referencyjną i jak wygląda kalendarz decyzji?
Zastanawiasz się, kiedy dokładnie zapadają decyzje o stopach procentowych? Sekwencja: dzień 1–2 posiedzeń, ok. 16:00 komunikat, a następnie publikacja tabel stóp i materiałów towarzyszących. RPP działa od 06/02/1998 r. i uchwałami ustala poziom wszystkich podstawowych stóp NBP.
Czym stopa referencyjna różni się od stopy lombardowej, depozytowej, redyskonta weksli i stopy rezerwy obowiązkowej?
Depozytowa – oprocentowanie jednodniowych depozytów banków w NBP; lombardowa – koszt jednodniowego kredytu w NBP; referencyjna – punkt odniesienia dla krótkich stawek rynkowych; redyskonto/dyskonto – operacje na wekslach; rezerwa obowiązkowa – odsetek depozytów utrzymywany w NBP, obecnie 3,5%. Od 09/10/2025 r. stopy NBP: referencyjna 4,50%, lombardowa 5,00%, depozytowa 4,00%, redyskontowa 4,55%, dyskontowa 4,60%.
- Stopa lombardowa – górne ograniczenie pasma krótkoterminowych stawek; koszt overnight kredytu z NBP.
- Stopa depozytowa – dolne ograniczenie pasma; oprocentowanie overnight depozytu banków w NBP.
- Rezerwa obowiązkowa – część depozytów utrzymywana w NBP; wpływa na płynność i zdolność banków do akcji kredytowej.
Jak stopa referencyjna wpływa na oprocentowanie kredytów gotówkowych, kart i limitów w rachunku?
Kredyty konsumenckie opierają się na cenie krótkiego pieniądza plus marża i koszty stałe. Spadek stopy bazowej o 0,25 p.p. obniża oprocentowanie nominalne, lecz przy wysokiej prowizji spadek raty bywa niewielki. Karty kredytowe podlegają limitom odsetek ustawowych, zatem kierunek zmian zwykle pokrywa się z decyzjami RPP, natomiast skala zależy od konstrukcji produktu.
Przykład przy 4,50%: 2 × (4,50% + 3,50%) = 16,00%.
| Parametr | Poziom | Data |
|---|---|---|
| Stopa referencyjna NBP | 4,50% | od 09/10/2025 r. |
| Stopa lombardowa | 5,00% | od 09/10/2025 r. |
| Stopa depozytowa | 4,00% | od 09/10/2025 r. |
| WIRON 1M (Stopa Składana) | 4,20809% | 08/10/2025 r. |
| WIBOR 3M | ~4,68% | 09/10/2025 r. |
| Rezerwa obowiązkowa | 3,5% | 2025 r. |
Jak stopa referencyjna oddziałuje na oprocentowanie lokat, kont oszczędnościowych i obligacji skarbowych?
Banki porównują dochód z lokowania nadwyżek w NBP i na rynku międzybankowym z kosztem pozyskania depozytów. Gdy stopa NBP spada, konta oszczędnościowe i nowe lokaty przyjmują niższe stawki, szczególnie po zakończeniu promocji. Pamiętaj o podatku Belki: 5,00% brutto to ok. 4,05% netto. W obligacjach stałokuponowych zmiany stóp wpływają na wycenę, a w indeksowanych inflacją kluczowy jest przebieg CPI.
Jak zmiany stopy referencyjnej przekładają się na raty kredytu hipotecznego ze stopą zmienną?
Przykład annuitetowy: 400 000 zł, 25 lat, marża 2,00 p.p. Było: wskaźnik 4,70% → oprocentowanie 6,70% → rata ≈ 2 756 zł. Jest: wskaźnik 4,45% → oprocentowanie 6,45% → rata ≈ 2 694 zł. Różnica ≈ −62 zł/mies. (przybliżenie, rata równa).
Jak stopa referencyjna łączy się z rynkowymi wskaźnikami WIBOR, WIRON i POLSTR?
Stopa referencyjna wpływa na krótkie stopy rynku międzybankowego, co widać w notowaniach WIRON i WIBOR. Odczyty przykładowe: WIRON 1M Stopa Składana 4,20809% (08/10/2025 r.), WIBOR 3M ~4,68% (09/10/2025 r.). POLSTR – transakcyjny wskaźnik overnight – jest wdrażany; rynek sygnalizuje start hipotek na POLSTR od II kwartału 2026 r.
Jak czytać komunikaty NBP i RPP po decyzjach o stopach, aby zrozumieć kierunek kosztu pieniądza?
Po posiedzeniu przeczytaj: komunikat (dlaczego zmiana), tabele stóp (od kiedy obowiązują), Informację po posiedzeniu i projekcje NBP. Gdy w komunikacie akcentowane jest wygasanie presji inflacyjnej i słabsza koniunktura, rośnie prawdopodobieństwo łagodzenia; wzmianki o płacach i kosztach energii sygnalizują pauzę.
- Wskazówka: Zapisz w kalendarzu datę kolejnego posiedzenia i odśwież kalkulację raty oraz depozytów tego samego dnia.
Jak przygotować budżet domowy na scenariusze podwyżek i obniżek stopy referencyjnej?
Rekomendacja warunkowa: gdy masz zmienną stopę i niski bufor, priorytetem jest osłona płynności; przy stabilnym buforze rozważ nadpłatę lub skrócenie okresu, gdy wskaźniki spadają.
Mit vs. Fakt – szybkie wyjaśnienia
To nieprawda – rata zależy od WIBOR/WIRON i spada dopiero w dniu aktualizacji wskaźnika w Twojej umowie.
Checklista – krok po kroku
- Sprawdź aktualne stopy NBP i datę wejścia w życie, np. od 09/10/2025 r.
- Sprawdź notowania WIRON/WIBOR z bieżącą datą publikacji.
- W umowie znajdź dzień aktualizacji wskaźnika (1M/3M/6M) i policz ratę dla wariantów ±0,50 p.p.
- Ustal bufor gotówkowy 3–6 miesięcy i plan działań na scenariusz wzrostu stóp.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Od 09/10/2025 r. stopa referencyjna NBP wynosi 4,50% po obniżce o 0,25 p.p..
Nie. Rata zależy od WIBOR/WIRON; spadnie przy najbliższej aktualizacji wskaźnika, a skala zależy od marży i harmonogramu.
Dla lokaty stałej – nie do końca okresu. Nowe lokaty i konta oszczędnościowe często przyjmują niższe stawki po decyzji RPP.
Stopa NBP jest narzędziem banku centralnego. WIRON/WIBOR to wskaźniki rynkowe, które reagują na decyzje RPP.
Zgodnie z harmonogramem – miesięcznie; w 2025 r. m.in. 04–05/11/2025 r..
POLSTR to transakcyjny wskaźnik overnight. Nowe hipoteki oparte o POLSTR mają wejść do ofert od II kwartału 2026 r..
3,5% w 2025 r.; wyższa rezerwa zamraża więcej środków banków w NBP i ogranicza podaż kredytu.
Źródła
- NBP – Podstawowe stopy procentowe NBP (tabele stóp)
- NBP – Komunikat po posiedzeniu RPP 07–08/10/2025 r.
- NBP – Harmonogram posiedzeń RPP 2025
- GPW Benchmark – WIRON/WIBOR: Wartości i statystyki
- WIBOR – dane dzienne (źródło: GPW Benchmark)
- EBC – Stopy procentowe (stopa depozytowa)
Autor: Jacek Grudniewski
Ekspert ds. produktów finansowych i pasjonat rynku nieruchomości
Data aktualizacji artykułu: 09 października 2025 r.
Kontakt przez LinkedIn:
https://www.linkedin.com/in/jacekgrudniewski/
Ten artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi profesjonalnej porady finansowej ani prawnej. Prezentowane treści mogą nie wyczerpywać tematu w pełni i nie uwzględniać Twojej indywidualnej sytuacji. Zawsze konsultuj swoje decyzje z licencjonowanym specjalistą, który dostosuje poradę do Twoich potrzeb. Artykuł może zawierać linki partnerskie, z których autor otrzymuje wynagrodzenie bez dodatkowych kosztów dla Ciebie. Pamiętaj, że ostateczne decyzje podejmujesz na własną odpowiedzialność.
