Świadczenia emerytalno-rentowe wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie są najczęściej wystarczające na zapewnienie podstawowych potrzeb życiowych. Wiele osób pobierających świadczenia nie wie, że można do nich dorobić do ustalonych limitów, które, należy przyznać, do najmniejszych nie należą.
Regulacje dotyczące zawieszenia, zmniejszenia i rozliczania świadczeń zawarte są w przepisach ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2013 r., poz. 1440), rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury lub renty (Dz. U. nr 58 poz. 290) i ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013r., poz. 1442).
Jakie świadczenia podlegają zawieszeniu w całości lub części, a które są z ograniczeń wyłączone?
Jeżeli emeryt lub rencista osiąga przychody z tytułu działalności, wobec której istnieje obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne zawieszeniu/zmniejszeniu podlegają przede wszystkim:
– emerytura przysługująca osobie, która nie ukończyła powszechnego wieku emerytalnego
– renta z tytułu niezdolności do pracy
– renta rodzinna, której prawo przysługuje jednej osobie
– część renty rodzinnej, do której prawo ma kilka osób, w części przysługującej osobie uzyskującej dodatkowe przychody.
Nie wszystkie świadczenia podlegają zawieszeniu. Niezależnie od uzyskiwanego dodatkowo przychodu wyłączone z ograniczeń są świadczenia dla emerytów, którzy ukończyli wiek emerytalny, osób uprawnionych do renty inwalidy wojennego i osób pobierających rentę rodzinną po tych osobach, świadczeniobiorców, których przychód nie podlega obowiązkowi ubezpieczeń, np. umowa o dzieło. Ograniczenia nie dotyczą również tych, którzy uprzednio zgłosili wniosek o zawieszenie świadczenia.
Częściowo zawieszane są świadczenia dla tych, których przychód przekroczył dopuszczalny limit, głównie emerytów, którzy w danym roku ukończą powszechnie ustalony wiek emerytalny, osób, które mają ustalone prawo do emerytury i kontynuują zatrudnienie przez część roku w ramach tego samego stosunku pracy, u tego samego pracodawcy.
Rozliczenie świadczeń, na podstawie oświadczenia świadczeniobiorcy, zaświadczenia o wysokości uzyskanego przychodu rozliczane są przez ZUS rocznie, lub miesięcznie(wybierany jest wariant bardziej korzystny dla świadczeniobiorcy). Warto pamiętać, że wszelkie przychody i dodatkowe źródła przychodu obowiązkowo należy zgłaszać do ZUS. W przypadku zaniechania obowiązku, na podstawie danych uzyskanych przez ZUS we własnym zakresie, instytucja może dochodzić nienależnie pobranych świadczeń, także w trybie egzekucyjnym.
Co kryje się pod pojęciem „działalność objęta obowiązkiem ubezpieczeń społecznych”?
Jest to potocznie mówiąc każda dodatkowa praca zarobkowa, czyli zatrudnienie, służba lub inna praca, bądź tez prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej. Są to w szczególności:
– praca wykonywana w ramach stosunku pracy
– praca nakładcza
– praca wykonywana na podstawie innej niż umowa agencyjna, lub zlecenia wraz ze współpracą przy wykonywaniu tego typu umowy
– umowa zlecenia i umowa agencyjna
– umowa o dzieło zawarta z pracodawcą lub wykonywana na rzecz tego pracodawcy
– prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej i współpraca przy jej prowadzeniu
– praca wykonywana w rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych
– odpłatne świadczenie pracy podczas kary pozbawienia wolności
– pobieranie stypendium sportowego
– sprawowanie mandatu posła, senatora
– pełnienie funkcji członka rady nadzorczej o ile uzyskiwane jest z tego tytułu wynagrodzenie (od stycznia 2015 roku)
– pełnienie służby w służbach mundurowych.
Na zmniejszenie czy zawieszenie wysokości emerytury i renty wpływa również przychód uzyskiwany za granicą. Przychód osiągany przez świadczeniobiorców z tytułu wykonywania ww. pracy jest przyjmowany w wysokości, która stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, w związku z czym osoby zwolnione od opłacania składek takim ograniczeniom, w przypadku pobierania świadczeń emerytalno-rentowych, nie podlegają (głównie uczniowie szkół ponadgimnazjalnych i studenci do 26 roku życia wykonujące prace na podstawie umowy agencyjnej / zlecenia). Dla osób prowadzących pozarolniczą działalność przychód, zgodnie z art. 104 ust. 1a ustawy emerytalnej, stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.
Ile więc można dorobić?
Od 1 marca 2015 r. obowiązują nowe limity. Zgodnie z Komunikatem Prezesa ZUS kwoty przychodu za IV kwartał 2014 roku wyniosły odpowiednio: 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za IV kwartał 2014 r. 2 759,90 zł; 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za IV kwartał 2014 r. 5 125,50 zł.
Co to oznacza dla emeryta lub rencisty?
Osiągając w poszczególnych miesiącach danego roku przychody w wysokości przekraczającej 70% miesięcznego wynagrodzenia (tj. 2759,90 zł), nie wyższej jednak niż 130% wiąże się ze zmniejszeniem emerytury lub renty w każdym z miesięcy, w których uzyskiwany był ten przychód. W tych miesiącach, w których przychód uzyskany przez świadczeniobiorcę przekroczył kwotę przekraczającą 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (tj. 5125,50 zł) powoduje, że świadczenie podlega zawieszeniu.
